โตไม่ทันดูหนัง “แผลเก่า” เวอร์ชั่นตำนาน ที่ เชิด ทรงศรี กำกับ สรพงษ์ ชาตรี เป็น “ขวัญ” นันทนา เงากระจ่าง เป็น “เรียม” ออกฉายต้อนรับปีใหม่ พ.ศ. 2521 ละเม็งละครที่เขารีเมคขึ้นมาฉายทางโทรทัศน์ก็ได้ดูบ้างไม่ได้ดูบ้าง ไม่ปะติดปะต่อ จับใจความไม่ได้ แต่ถ้าจะพูดถึงเพลงอย่าง ขวัญเรียม, แสนแสบ และลำนำแผลเก่า ละก็ ฟังแม่ร้องมาจนคุ้นหู แต่นั่นก็ห่างไปนานละ
ไม่นานมานี้ไปพบไฟล์เพลง “ลำนำแผลเก่า” ในยูทูบ เสียงร้องของไพรวัลย์ ลูกเพชร เพราะกินใจมาก ทำให้ฉันซึ่งเข้าใจว่าตัวเองยังไม่เคยอ่านหนังสือเล่มนี้ เกิดอยากรู้จริงจังว่าเรื่องมันเป็นยังไงนะ ทำไมขวัญถึงต้องคอยเรียม แบบ …คอยแล้ว…..คอยเล่า… เหมือนในเพลง ก็ลองหาหนังดู เจอในยูทูบอีก แต่ดูยากจัง ไฟล์ไม่ปะติดปะต่อจนจบ กระนั้นก็พอสัมผัสได้ว่า เฮ้ย ถ้า 36 ปีที่แล้วทำหนังกันได้ขนาดนี้ก็เรียกว่าเทพละ รางวัลสุดยอดภาพยนตร์โศกนาฏกรรมรักในรอบ 10 ปีรับไปเลย
จากนั้นก็อยากรู้ว่าแล้วเรื่องดั้งเดิมล่ะ เป็นยังไง ก็ถามหา ปรากฏว่ามีโชค แทบจะในทันทีนั้นก็เจอฉบับพิมพ์ พ.ศ. 2537 กระดาษเหลืองกรอบไปบ้าง แต่ยังอ่านจนจบได้อย่างสมบูรณ์ และข่าวใหม่ ฉันเคยอ่านหนังสือเล่มนี้แล้ว! (เปิดอ่านปุ๊บจำได้เลย)
ในที่สุดก็ได้เข้าใจเ็ป็นครั้งแรกว่าทำไมเจ้าขวัญถึงคอยเจ้าเรียม
“ไม้ เมืองเดิม” สร้าง ขวัญ นักเลงลูกทุ่งปลายน้ำคลองแสนแสบให้เป็นคนซื่อสัตย์ จริงใจ รักจริง และเด็ดเดี่ยว เมื่อมันบอกว่ารักเรียมก็คือรักจริงๆ รักแบบถ้ามันมีความรักสำหรับผู้หญิงสักคนอยู่ร้อยหน่วย มันให้เรียมทั้งร้อย แถมชีวิตทั้งชีวิตของมันด้วย ยิ่งมีกำแพงอุปสรรคใหญ่หลวงคือความเป็นอริศัตรูของสองครอบครัว ไม่อาจหวังว่าจะมีพ่อกับแม่มาหลั่งน้ำสังข์ ให้ศีลให้พรในวันมงคลสมรส มันยิ่งประกาศต่อเรียมว่าความรักของมันนั้นแน่นหนัก ยอมแม้จะเซ่นเลือดสาบานต่อหน้าเจ้าพ่อไทร ดีที่นางเรียมห้ามไว้ ทั้งสองจึงเปลี่ยนเป็นแลกคำสาบานรักโดยมีเจ้าพ่อเป็นพยาน
คนอย่างขวัญเป็นคนมีศักดิ์ศรี เมื่อมันบอกว่ารัก ก็คือรักจริง มันพูดคำไหนคำนั้น เมื่อเรียมหายหน้าไปจึงออกตามหาและรออย่างไร้วิญญาณอยู่ถึง 3 ปี
ข้างเรียม เป็นผู้หญิงบ้านนอก หนังสือไม่ได้เรียนมาก พ่อแม่เลี้ยงดูตามแบบสังคมที่พ่อเป็นใหญ่ ลูกผู้หญิงไม่ได้มีความสำคัญกว่าเป็นแรงงานในบ้านและในนา เมื่อถึงเวลาก็แต่งออกไปแลกค่าสินสอดเข้ามา ไปเป็นแรงงานบ้านผัว ออกลูกออกหลาน ทำงานทำการดูแลบ้านเรือนให้ผัวไป ความรู้อะไรเรียมไม่มี เรื่องสังคมไม่ต้องพูดถึง เพราะตั้งแต่เกิดก็โตอยู่ในท้องนา ริมคลองแสนแสบ งานสังคมเดียวที่พอจะได้ออกก็คงเป็นงานวัดตามเทศกาล กระนั้นแม่ก็สอนเรื่องรักนวลสงวนตัว ให้ระวังโดนผู้ชายหลอก จุดนี้ทำให้นางถามเอากับขวัญ ด้วยกลัวขวัญจะรักไม่จริง ได้แล้วทิ้ง ขวัญจึงมีโอกาสประกาศรักต่อหน้าเจ้าพ่อไทร กลายเป็นโควตคำสาบานซิกเนเจอร์ของ “แผลเก่า” แต่กลับกลายเป็นเรียมเสียเองที่ไม่จริงจังอะไรกับคำสาบานของไอ้หนุ่มลูกทุ่งที่นางเสียความบริสุทธิ์ให้ แถมยังลืมรสรักอันร้อนแรงที่ได้รู้จักเป็นครั้งแรกในชีวิตสาวไปได้ง่ายๆ
ขวัญกับเรียมถูกจับได้ที่ศาลเจ้าพ่อ หลังจากที่สาบานกันเสร็จ ขวัญถูกฟันที่หน้า ซึ่งต่อมาก็ได้กลายเป็น “แผลเก่า” ของขวัญ ธรรมดาถ้าโดนกันขนาดนี้ก็ต้องนอนซม ไข้ขึ้น ขวัญก็ไข้ขึ้น แต่ด้วยความคึกรัก มันลอบไปหาเรียมซึ่งถูกพ่อลงโทษด้วยการล่ามไว้ได้ในคืนที่ 2-3 เห็นเรียมถูกลงโทษแบบนั้นก็เจ็บแค้นนัก เลยออกมาดักฟันผู้ชายที่มาติดพันเรียมและเป็นสาเหตุให้มันต้องเจ็บตัวซะจนหนำใจ ก่อนจะแกล้งกลับไปนอนไข้ต่อ ให้พ้นสงสัยจากตำรวจที่มาสอบในวันรุ่งขึ้นตามคำของพยานที่ไม่ได้ถูกฟันจนตายคาที่
ก็อิตอนที่กลับมาซุ่มว่าเป็นไข้เพราะแผลโดนฟันที่หน้านี้แหละ ที่พ่อพาเรียมไปขายให้คุณนายทองคำที่บางกอก คุณนายพบว่าเรียมหน้าเหมือนลูกสาวตัวเองที่ตายจากไปจึงได้ชุบเลี้ยงอย่างดีเหมือนเป็นลูกสาวแท้ๆ เรียมอยู่สบายเสียจนไม่อยากจะกลับไปลำบากที่ท้องไร่ท้องนาบางกะปิอีกแล้ว ใช่สิ ใครจะอยาก อยู่เป็นสาวชาวกรุงแต่งตัวสวยๆ มีทองหยองใส่ วันๆ หลบอยู่ในร่มไม่ต้องกรำแดดตกกล้าเกี่ยวข้าวอยู่ในนา ทนเจ็บเวลาพ่อตี ทนปวดใจเวลาพ่อตีแม่ หรือเวลาโดนพี่ชายถากถาง รวมทั้งตอนโดนหมิ่นศักดิ์ศรีจากผู้ชายรวยกว่าที่มาชอบ (แต่ไม่รู้จะจริงใจกับเราแค่ไหน) ไม่ดีกว่าหรือ
ความสบาย และลีลาจีบของชายคนรักที่เคยเป็นคนรักเก่าของลูกสาวคุณนายทองคำ ทำให้เรียมกลายเป็นสาวชาวกรุง ลืมขวัญและรักของขวัญไปเสียสิ้นในเวลา 3 ปี ซึ่งเป็นเวลาที่ขวัญไม่ได้อยู่สุขเลย ความร่าเริง ทะลึ่ง มีชีวิตชีวาหายไปหมด งานการก็ไม่ได้ทำเป็นชิ้นอันเพราะมัวแต่คิดจะเข้ากรุงตามหาเรียม
เมื่อถึงวันที่กลับมาเยี่ยมอาการป่วยของแม่ที่บ้านบางกะปิอีกครั้ง อย่างโอ่อ่า ด้วยเรือเร็วจากพระนคร ไม่ใช่เรือแจวอย่างชาวบ้านแถบนั้นเขาใช้กัน เรียมก็มาในลุคใหม่ที่ทำขวัญจำไม่ได้ในนาทีแรก และทำให้โกรธเกรี้ยวมากมายในนาทีต่อมา โกรธจนเรียมเสียววาบ หวั่นไหวจนทนไม่ได้ต้องหนีกลับกันในวันที่มาถึง แต่ต้องกลับมาอีกครั้งเพราะอาการแม่เพียบรอวันตาย
กลับมาครั้งนี้เรียมอยู่เฝ้าแม่ลำพัง จะด้วยอำนาจศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าพ่อไทร บรรยากาศเก่าๆ กลิ่นน้ำกลิ่นดิน และน้ำในคลองที่ชวนเคลิ้ม หรือคำรักสไตล์ลูกทุ่งจริงใจของขวัญที่ลอบมาพอก็ตามที่ทำให้นางอ่อนไหวระทดระทวยไปกับความรักของชู้เก่า และไม่รู้จะเอายังไงดีกับชีวิต จะเลือกทางที่เป็นไปได้ คือทำเป็นลืมรักเก่า กลับไปเป็นคุณนายที่บางกอกทั้งๆ รู้ว่าทิ้งผัว หรือจะอยู่ที่นี่ เป็นเมียไอ้ขวัญ คลอดลูกให้มัน ช่วยมันทำนา ทำมาหากิน เลี้ยงลูกกันไป ทั้งๆ ที่เป็นไปไม่ได้หรอก พ่อแม่เกลียดกันจะตายแบบนี้
ขณะที่เรียมเบลออยู่กับหนุ่มกรุงที่ขับเรือมารับกลับ ขวัญผู้บ้าระห่ำซึ่งเกิดน้อยใจเรียมขึ้นมาในบัดดลนั้นก็บันดาลความแค้นเอากับเรือลำงามลำนั้น อุตลุดกันจนถูกเขายิงเอา มันสั่งลากับเรียมซึ่งกำลังเสียสติเพราะผัวถูกยิงแล้วลากสังขารลงน้ำ หวังจะใช้ว่ายข้ามคลองไปตายหน้าศาลเจ้าพ่อไทร ผู้หลักผู้ใหญ่เพียงหนึ่งเดียวที่เป็นที่พึ่ง ให้ความอบอุ่นใจแก่มันมากที่สุด เห็นใจและปรานีมันมากที่สุดในความรู้สึก แต่ตะกายขึ้นฝั่งไม่ไหว จมอยู่ตรงนั้น รอเรียมซึ่งร้องกรี๊ดแล้วกระโจนลงน้ำตามไป เสียบคอตัวเองลงกับคมมีดที่ขวัญชูไว้ สิ้นใจตายไปตามกัน ณ สถานที่ที่เคยสาบานรัก
…..
วรรณกรรมสองเรื่องก่อนหน้านี้ คือแผ่นดินของเรา และข้างหลังภาพ ล้วนเป็นเรื่องราวของความรักที่จบเห่ลงเพราะผู้ชายเปลี่ยนไป ฉันเกือบสรุปแล้วเชียวว่าผู้ชายคือตัวปัญหาในความรัก ดีที่ได้มาอ่านแผลเก่าจึงได้รู้ว่าเออ ความสบาย เงินทอง และสังคมที่ได้รับเกียรติมากขึ้นก็ทำให้ผู้หญิงก็เปลี่ยนไปได้เหมือนกัน แต่ไม่อยากจะโทษเรียมเลย ถ้าดูกันให้ดีแล้วในเรื่องทั้งเรื่องนี้ก็มีแต่เรียมที่เป็นมนุษย์ผู้ไม่อาจเลือกชะตากรรมให้ตัวเอง ถูกคนโน้นโยนไปตรงโน้น คนนี้โยนไปตรงนี้ตลอดเวลา
แต่ก็นั่นแหละนะ ถึงขวัญกับเรียมได้อยู่ตำบลเดียวกันเหมือนเดิม ยังรักมั่นต่อกันเหมือนเดิม ฉันก็มองไม่ออกเลยว่าความรักของคนคู่นี้จะลงเอยสวยๆ ได้อีท่าไหน ก็ในเมื่อมีอุปสรรคใหญ่เป็นพ่อเป็นแม่แบบนี้
ถ้าฉันเป็นเรียม ในภาวะแบบนั้นก็ไม่รู้จะเลือกทางไหนเหมือนกัน บางทีตายไปเป็นผีเสียอาจจะมีสิทธิ อิสระและเสรีภาพที่จะใช้ชีวิตมากกว่า
หมายเหตุ:
-อ่านจบบนเกาะหมาก
-อ่านจบโดยไม่ร้องไห้ แต่เชื่อว่าถ้าได้ดูหนังในโรง ต่อมน้ำตาต้องแตกแน่นอน
-แผลเก่าอาจจะเป็นหนังที่สร้างได้กินใจกว่าอ่านวรรณกรรมเรื่องแรกในประสบการณ์ของฉันนะ อยากดูดีๆ อีกทีจังเลย
-เคยมีสไตลิสต์หนังสือผู้หญิงเล่มดังทักว่าฉันหน้าเหมือนนันทนา เงากระจ่าง
-ก็ไม่รู้สินะ ฉันว่าฉันไม่สวยขนาดนั้นหรอก แต่ถ้าพูดถึงความดำแบบสาวชาวนา ก็คงพอได้ละมั้ง